صدای سنتور

از جمله عواملی که در صدای ایجاد شده موثرند می توان به این چند مورد اشاره نمود: 1- وزن مضراب 2- میزان تشابه مضراب راست و مضراب چپ از لحاظ وزن ، اندازه ، قطر ، جنس. 3- نقطه ی ثقل مضراب 4 -نسبت اندازه و قطر حلقه، ساقه و سر مضراب 5 - جنس مضراب اگر) نوازنده بدون نمد می نوازد....

از جمله عواملی که در صدای ایجاد شده موثرند می توان به این چند مورد اشاره نمود: 1- وزن مضراب 2- میزان تشابه مضراب راست و مضراب چپ از لحاظ وزن ، اندازه ، قطر ، جنس. 3- نقطه ی ثقل مضراب 4 -نسبت اندازه و قطر حلقه، ساقه و سر مضراب 5 - جنس مضراب اگر) نوازنده بدون نمد می نوازد....

صدای سنتور

یک‌شنبه ۲۸ بهمن ۱۴۰۳  ۰ نظر   ۱۵۷ بازدید

صدای سنتور

در این گفتار سعی دارم راجع به تنوع صدایی که یک نوازنده میتواند از یک ساز ایجاد کند نکاتی را خاطر نشان کنم به ظاهر تنوع صدایی ساز سنتور بنا به ساختار آن نمیتواند خیلی متفاوت باشد منظور صدای حاصله از یک سنتور است همانند پیانو بطوریکه هر نوازندهای مثلاً اگر با فلان پیانو بنوازد اصوات ایجاد شده همگی یکسان خواهند بود یا در نهایت تفاوت اندکی خواهند داشت.
در ادامه میخواهم طبق آنچه شخصاً تجربه کرده ام و آنچه از اساتید آموخته ام این نکته را بیان کنم که صدای حاصله از یک ساز با نوازندگان مختلف و در شرایط متفاوت میتواند چقدر متنوع باشد درک این نكته البته بستگی به توانایی و حساسیت گوش اشخاص نیز دارد.
البته این را هم میدانیم که این قضیه ارتباطی به خود ساز ندارد چرا که کیفیت ساز منظور یک ساز خاص در یک مقطع زمانی خاص میباشد بسته به نوازنده ای که با آن مینوازد در آن واحد بهتر یا بدتر نخواهد شد. و صدای آن ساز همان است که هست و این تنوع صدایی که مورد بحث است طبیعی است به عواملی جز خود ساز مربوط میشود که در ساز سنتور عبارتست از اول نوازنده دوم، مضراب و سوم شرایط قرارگیری سنتور و مکان اجرا.

اکثر نوازندگان سنتور منظور آن دسته از نوازندگانی هستند که هنوز به حد کمال نرسیده اند در صدادهی ساز اغلب دچار یک آشفتگی و عدم ثبات هستند. البته این مورد کم و بیش در سایر سازها نیز موجود است اما اینجا به طور اختصار به ساز سنتور می پردازم اغلب مشاهده میشود که صدایی که هنرجویان سنتور از این ساز خارج میکنند در یک بازه زمانی تقریبا بلند مدت بسیار متفاوت است طبیعی است که بررسی عوامل موثر در چگونگی ایجاد صدای سنتور از حوصله ی یک هنرجوی سنتور حداقل تا مدتها خارج است.

دیده میشود نوازندگانی که گاه با سنتور دیگری که تقریبا هم کیفیت از لحاظ صدا با سنتور فعلی خودشان است مینوازند اغلب صدایی کاملاً متفاوت شنیده میشود چه بسا بارها به چنین موردی بر خورده ایم که کسی سازی را برای خرید انتخاب میکند و برای اطمینان از این انتخاب ساز را به نوازندهی دیگری که معمولاً از خود او قویتر است نشان میدهد. بیشتر اوقات صدای حاصله از نوازندگی نوازنده ی قویتر بهتر و گاهی بدتر از صدایی است که نوازنده ی اولی ضعیف تر ایجاد کرده میباشد
اگر در صدای ساز اساتید سنتور از قدیمتر تا به حال دقت کنیم خواهیم یافت که گرچه گاهی اوقات آنها با سازهای مختلف دیگری نواختهاند اما صدای حاصله از سازشان یکسان و مبین سبک و سلیقه ی آنها بوده بطوریکه در بیشتر موارد میتوان از روی صدای ساز و نحوه اجرا به نوازنده آن پی برد.
البته این یکسان بودن صدای حاصله از نوازندگی اساتید غیر از آنچه که مربوط به سبک و سلیقه و تجربه ی آنها میشود به عوامل فنی دیگری نیز که در نهایت معرف سبک میشود وابسته است. حال یک ساز را تصور کنید تا ببینیم چند نوع صدای متفاوت ممکن است بتوان از آن ایجاد کرد.

از جمله عواملی که در صدای ایجاد شده موثرند می توان به این چند مورد اشاره نمود:


1- وزن مضراب
2- میزان تشابه مضراب راست و مضراب چپ از لحاظ وزن ، اندازه ، قطر ، جنس.
3- نقطه ی ثقل مضراب
4 -نسبت اندازه و قطر حلقه، ساقه و سر مضراب
5 - جنس مضراب اگر) نوازنده بدون نمد می نوازد
6 - جنس نمد مضراب قطر نمد و طریقه چسباندن آن
7- نحوه دست گرفتن مضراب
8 - نوع مضراب زدن نوازنده انگشت مچ، ساعد
9 - محل فرود مضرابها فاصله آنها تا خرک
10 - چگونه قرار دادن سنتور
11 - مکانی که سنتور در آن نواخته میشود.

12 - شاید از همه اینها مهم تر گوش موسیقایی نوازنده که چگونه با توجه به موارد فوق الذکر صدایی را که می خواهد از سنتور خارج کند که زیر مجموعه ی سبک و سلیقه نوازنده خواهد بود. روشن است که درصد تاثیر گذاری هر یک از موارد بالا می تواند خیلی خیلی کم و یا خیلی زیاد باشد. در مقاله بعد به شرح تک تک این موارد خواهم پرداخت.

در ادامه به شرح عواملی می پردازیم که باعث تنوع صدای ایجاد شده از ساز سنتور می شوند.

1- وزن مضراب : معمولاً وزن مضرابها در تغییر حجم صدا موثرند مضرابهای کم وزن اکثراً قطر نازکتری دارند و همچنین دارای سر کوچک و نازکی هستند که همین امر باعث میشود مضرابها هنگام برخورد با سیم قدرت لازم یا کافی را نداشته باشند که در نتیجه صدای حاصله کم حجم خواهد بود و مضرابهای سنگین بالعكس.

2- میزان تشابه مضراب راست و چپ از لحاظ وزن اندازه ،قطر، جنس : طبق قاعده و استاندارد فرض بر این است که جفت مضرابی که نوازنده آنرا در دست می گیرد کاملاً از همه لحاظ مشابه باشند که درغیر اینصورت هم تفاوت در حجم صدای مضراب راست و چپ را خواهیم داشت و هم تفاوت در رنگ و مقدار زنگ موجود در صدا

3- نقطه ى ثقل مضراب: معمولاً نقطه ى ثقل مضرابها حدوداً در یک چهارم اول آنها واقع شده است. طبیعی است به مقدار جلوتر یا عقب تر بودن نقطه ثقل مضراب حالت نواختن مضراب کمی تغییر می کند که در نهایت باعث تغییر ناچیزی در صدای ایجاد شده می شود.

4- نسبت اندازه و قطر ،حلقه ساقه و سر مضراب : واضح است نسبت درست و دقیق این عوامل دلیل بوجود آمدن یک مضراب ایده آل و استاندارد خواهد بود که در این صورت نقطه ثقل آن نیز در محل درست مضراب قرار خواهد گرفت عدم رعایت دقیق این نسبتها نیز در چگونگی نواختن مضراب تاثیر گذاشته و نهايتاً باعث تفاوت در صدادهی ساز میشود.

6- جنس و قطر نمد و طریقه ی چسباندن آن: طبیعی است هر چقدر قطر نمد بیشتر باشد صدا خفه تر و بمتر و هر چقدر نمد نازکتر باشد صدا بازتر و تیز تر خواهد بود. اکثرا نمدهای مختلف با جنسهای متفاوت دارای رنگ صدای متفاوتی هستند و اینکه نوازنده کدام رنگ صدا را میپسندد و از چه نمد با چه قطری استفاده کند امریست تجربی و سلیقه ای اگر برای چسباندن نمد از چسپ جامد استفاده شود صدای حاصله همان خواهد بود که مورد انتظار است اما اگر از چسب مایع استفاده شود بطوری که چسب باعث تر شدن هر دو سوی نمد شده صدای ایجاد شده دارای کمی زنگ خواهد شد.

7 - نحوه ی دست گرفتن :مضراب همانطور که میدانیم طریقه ی گرفتن مضراب از زمان قدیم تا امروز بر اساس مدل مضراب ) کمی تغییر کرده است. نسبت به اینکه مضراب شما چه شکلی دارد و آنرا چگونه بدست می گیرید معرف نحوهی نواختن مضراب شما و تا تسلط شما به ساز میباشد که در مجموع در صدای حاصله مقداری تفاوت ایجاد می کند.

8- نوع مضراب زدن: اصولاً نواختن مضراب چند نوع است بوسیله ی فقط انگشت - بوسیله ی فقط مچ بوسیله ی فقط ساعد بوسیله ی انگشت و مچ همزمان بوسیله ی مچ و ساعد همزمان - بوسیله ی هر سه یعنی انگشت مچ و ..ساعد البته ناگفته نماند که در هر مدل نواختن مضراب برآیند نیروها از ستون فقرات، كتفها، ساعد، مچ و انگشتان .است نسبت به اینکه شما چگونه مضراب میزنید به همان نسبت صدای ایجاد شده از سنتور شما متفاوت خواهد بود.

9 - محل فرود مضرابها: وقتی مضراب شما بیشتر نزدیک خرک ها زده میشود صدا خشکتر وخشن تر به گوش میرسد و اینکه به چه اندازه دورتر از خرکها مضراب میزنید اصوات نرمتر و ملایم تر خواهند بود.

10- چگونه قرار داشتن سنتور : نسبت به اینکه هنگام نواختن چه مساحتی از صفحه زیرین سنتور با جایی تماس نداشته باشد یا اینکه در صورت تماس با چه جنسی مماس است ، چوب ،فلز ،پارچه و.... صدای ساز شما به همان نسبت تغییر خواهد کرد .بهتر است تمام زیر سنتور را میز پر کرده باشد و جایی از زیر سنتور خالی نمانده باشد و روی میز هم پارچه ای نسبتا ضخیم گذاشته شود تا از تماس مستقیم سنتور با میز جلوگیری شود.

موارد فوق می توانند از یک درصد تا حدود هفتاد درصد در صدای ایجاد شده از یک ساز موثر باشند در حجم کیفیت و رنگ صدا اما به نظر من مهم تر از تمام این موارد این است که گوش موسیقایی یک نوازنده با توجه به سبک و سلیقه ی خودش، چه نوع صدایی را و چگونه میخواهد از ساز خارج کند. طبیعی است تمام موارد فوق تابع این قدرت تمیز و تشخیص و سلیقه نوازنده خواهد بود.
به غیر از مواردی که ذکر آن گذشت عوامل دیگری نیز میتوانند در تفاوت صدایی یک ساز موثر باشند مثلاً کوک ساز که آیا دقیقاً با دیاپازون کوک شده است یا بالاتر یا پایین تر که نتیجتاً باعث میزان متفاوتی از کشیدگی سیم ها میشود سفتی یا شلی و در صدای ایجاد شده نرمی یا خشن بودن صدا را تعریف میکند.


در پایان باید اضافه کنم موارد دیگری مثل میزان گرمی یا سردی هوا میزان رطوبت هوا محیطی که ساز در آن جا به صدا در می آید محیط باز، بسته ، کاملا بسته و چندین و چند عامل دیگر میتوانند موثر در تنوع صدای ایجاد شده از سنتور باشند.
در محیطهای کوچک و بسته صدای سنتور نزدیک به صدای آگوستیک می شود یعنی از رها بودن یا اصطلاحا ول بودن صدای ساز خبری نیست و صدای خارج شده از ساز با کنترل بیشتری است و پخش در فضا متعادل تر است. بر عکس در محیط های بزرگ صدای سنتور کاملا آزاد و رها میشود که باعث بی کیفیت شدن صدای خروجی می شود.
صدای هیچ سازی نباید در هیچ شرایطی خیلی حجیم باشد بلکه یک تعادل و تناسبی لازم است تا صدای ساز در بهترین شرایط خودش پخش و شنیده شود. بنابراین برای ساز سنتور که به طور طبیعی اغلب صدای کنترل نشده و یا اصطلاحا وحشی دارد نواختن آن در محیط های کوچک و بسته به مراتب بهتر است نسبت به محیط های بزرگ و باز حرف آخر اینکه جدا از کیفیت ساز و محل اجرا و شرایط قرار گیری سنتور آنچه از همه ی این موارد مهمتر و تأثیرگذارتر است ،اول درک و مهارت شنیداری و دوم تکنیک یک نوازنده برای اجرا است.
اگر نوازنده ای از همه لحاظ یک نوازندهی کامل و حرفه ای باشد میتواند در هر شرایط محیطی و با هر نوع سنتوری بهترین صدای ممکن را از ساز خود خارج کند به نحوی که ضعفهای موجود همگی پوشش داده شده و صدای ساز سنتور یک صدای مطلوب و استاندارد باشد.

دیدگاه خود را بیان کنید

آموزش سنتور استاد سامان ضرابی

برای چت در واتساپ کلیک کنید.

گفتگو آنلاین
مشاوره مشاوره و فروش
09125979369
تماس بگیرید 09125979369
سلام! چطوری می تونم کمکتون کنم ؟
×
چطوری میتونم کمک کنم ؟